Pemulangan 12 karya seni bernilai lebih USD30 juta (melebihi RM120 juta) yang dikaitkan dengan kes 1MDB membuka satu dimensi penting dalam perbahasan keadilan, bukan sekadar siapa disabitkan tetapi siapa yang wajar disiasat dan dihadapkan ke mahkamah berdasarkan undang-undang sedia ada. Dalam konteks ini, persoalan terhadap Jasmine Loo bukan bersifat emosi atau politik, tetapi persoalan undang-undang yang sah dan relevan.
Pemulangan aset seni bernilai tinggi yang sebelum ini berada di Amerika Syarikat disahkan oleh pihak berkuasa Malaysia sebagai sebahagian daripada usaha pemulihan aset 1MDB. Lukisan-lukisan tersebut termasuk karya Picasso, Matisse dan Miró dikenal pasti sebagai harta yang dibeli menggunakan dana yang berkait dengan 1MDB dan dikaitkan dengan Jasmine Loo. Fakta pemulangan ini sendiri mengesahkan bahawa aset berkenaan mempunyai kaitan langsung dengan siasatan 1MDB, bukan koleksi peribadi yang neutral.
Dalam kerangka undang-undang Malaysia, pemilikan atau penerimaan aset yang berasal daripada hasil aktiviti menyalahi undang-undang membuka ruang kepada beberapa peruntukan undang-undang untuk siasatan dan jika mencukupi bukti, pertuduhan.
Antaranya ialah Seksyen 4 Akta Pencegahan Pengubahan Wang Haram, Pencegahan Pembiayaan Keganasan dan Hasil Daripada Aktiviti Haram 2001 (AMLA) yang memperuntukkan kesalahan menerima, memiliki, memindahkan atau melupuskan harta yang merupakan hasil daripada aktiviti haram. Aset seni bernilai ratusan juta ringgit apabila dikenal pasti sebagai berkait dengan dana 1MDB, jelas jatuh dalam kategori harta yang wajar dinilai di bawah peruntukan ini.
Selain itu, Seksyen 411 Kanun Keseksaan memperuntukkan kesalahan menerima atau menyimpan harta curi secara tidak jujur. Walaupun 1MDB merupakan kes jenayah kewangan kompleks, prinsip asas undang-undang tetap terpakai, sesiapa yang menerima atau memegang harta yang diketahui atau mempunyai sebab munasabah untuk mempercayai ia hasil kesalahan boleh dikenakan tindakan undang-undang. Ini bukan isu bersalah atau tidak, tetapi isu sama ada unsur siasatan wujud.
Dari sudut cukai pula, Akta Cukai Pendapatan 1967 memberikan kuasa kepada Lembaga Hasil Dalam Negeri untuk menyiasat sebarang penerimaan manfaat kewangan atau aset bernilai tinggi yang tidak diisytiharkan. Penerimaan atau pemilikan karya seni bernilai lebih RM120 juta, jika tidak dilaporkan atau tidak mempunyai sumber yang sah, boleh membuka ruang siasatan di bawah peruntukan percukaian satu dimensi yang sering terlepas pandang dalam perbahasan awam.
Tambahan pula, Seksyen 32 Akta SPRM 2009 memperuntukkan kuasa kepada SPRM untuk menyiasat dan merampas harta yang disyaki diperoleh melalui kesalahan rasuah, walaupun tanpa sabitan awal. Fakta bahawa aset seni ini telah dirampas dan dipulangkan menunjukkan bahawa ambang “syak munasabah” telah pun wujud dari sudut penguatkuasaan.
Penting ditegaskan bahawa undang-undang Malaysia juga membenarkan seseorang individu dijadikan saksi walaupun mempunyai kaitan dengan kesalahan, termasuk di bawah Seksyen 133 Akta Keterangan 1950. Namun, dari sudut keadilan substantif, kedudukan sebagai saksi tidak menghapuskan keperluan siasatan berasingan jika terdapat bukti penerimaan atau pemilikan harta yang berkait dengan hasil jenayah.
Dalam kes Najib Razak, mahkamah menerima hujahan bahawa penerimaan dana dalam jumlah besar sudah mencukupi untuk membuktikan kesalahan tertentu, walaupun dana itu melalui beberapa lapisan transaksi. Maka secara prinsip undang-undang, pemilikan aset bernilai ratusan juta ringgit yang dikenal pasti sebagai berkait dengan 1MDB tidak boleh dikecualikan daripada penelitian undang-undang hanya kerana ia berbentuk karya seni, bukan wang tunai.
Jadi pemulangan lukisan bernilai lebih RM120 juta bukan sekadar berita pemulihan aset tetapi ujian sebenar terhadap konsistensi penguatkuasaan undang-undang. Undang-undang sedia ada AMLA, Kanun Keseksaan, Akta Cukai Pendapatan dan Akta SPRM sudah pun menyediakan rangka lengkap untuk siasatan dan tindakan jika syaratnya dipenuhi. Persoalan kini bukan sama ada akta itu wujud tetapi sama ada ia akan digunakan secara sama rata tanpa memilih kedudukan atau peranan dalam naratif besar 1MDB.
Jika keadilan mahu diyakini rakyat, maka setiap penerimaan manfaat daripada dana yang sama mesti dinilai dengan neraca undang-undang yang sama tidak kira sama ada ia berbentuk wang tunai, akaun luar pesisir atau lukisan bernilai ratusan juta ringgit.
Dengar apa kata Menteri:
